68 - De kindertoeslagaffaire: hoe de Belastingdienst willens en wetens duizenden ouders dupeerde

Betrouwbare Bronnen aflevering 68 Jaap Jansen praat met: Pieter Klein (RTL Nieuws) Jan Kleinnijenhuis (Trouw) Jurgen de Vries (Bond voor Belastingbetalers) *** ‘Poeier ze zoveel mogelijk af.’ Dat was de instructie voor de Belastingdienst die Jan Kleinnijenhuis van dagblad Trouw ruim een jaar geleden in handen kreeg. Alles was erop gericht gedupeerden in de kindertoeslagaffaire geen gelijk te laten krijgen. Voor de rechtbank bleek de dienst allerlei stukken achter te houden. ‘Je gaat ervan uit dat de Belastingdienst eerlijk handelt en niet bewust de burger in een nadelige positie brengt’, zegt Kleinnijenhuis. In deze aflevering van Betrouwbare Bronnen doen hij en Pieter Klein (RTL Nieuws) haarfijn uit de doeken hoe ze steeds scherper in het vizier kregen dat de Belastingdienst fout handelde. Het verhaal van twee onderzoeksjournalisten. ‘Die mensen hebben jarenlang moeten procederen. Ze zijn gewoon verneukt door de Belastingdienst. Ook als het gaat om bewijsmateriaal, tot aan de Raad van State toe’, zegt Pieter Klein. ‘De Staat loog in procedures tegen burgers. Veel gekker kun je het niet hebben.’ De zaak heette CAF, maar het was Kafka, zeggen de twee. Volgens het op 15 november verschenen rapport-Donner handelde de Belastingdienst ‘institutioneel vooringenomen’. Dat klinkt stevig, maar Klein noemt het een politiek rapport, waarin de verantwoordelijkheid zo abstract wordt geformuleerd, dat niemand meer echt verantwoordelijk is. Jurgen de Vries van de Bond voor Belastingbetalers meent dat deze affaire laat zien dat het met de rechten van de burger als belastingbetaler of toeslagontvanger beroerd gesteld is. In Nederland wordt bijna net zo vaak tegen de Belastingdienst geprocedeerd als in de hele Verenigde Staten bij elkaar, vertelt hij. ‘Het systeem is hier zó slecht ingericht, dat mensen geen andere weg meer zien dan te gaan procederen.’ Deze week debatteert de Tweede Kamer over de kwestie. De Vries vraagt zich af of het wel zin heeft om staatssecretaris Menno Snel hierover weg te sturen: ‘Dan verlies je weer een jaar of meer, daar hebben de gedupeerde ouders niets aan. Snel kan beter een gedelegeerd bestuurder benoemen. Dat heeft minister Wim Deetman van Onderwijs destijds ook gedaan bij de studiefinanciering (wat nu DUO is). Die gedelegeerd bestuurder kreeg verregaande bevoegdheden om te zorgen dat de rotzooi werd opgeruimd.’ Die zaak was vergelijkbaar omdat er veel mensen bij betrokken waren in snel wisselende omstandigheden: studenten verhuizen vaak en hebben wisselende inkomsten. De bestuurder, Roel in ’t Veld, bedacht toen de OV-studentenkaart om van de overmaat aan bureaucratie af te zijn. ‘Mijn advies is dus: geef de staatssecretaris het mandaat om zo’n gedelegeerd bestuurder te benoemen en schoon schip te maken’, zegt de Vries. Hij heeft nog een idee. Belastingplichtigen hebben in Nederland relatief weinig rechten. ‘In de VS heb je de taxpayer advocate. Die heeft de plicht om burgers in de knel daadwerkelijk rechtshulp te bieden. Dat zou je in Nederland ook moeten hebben. We hebben een minister van rechtsbescherming, Sander Dekker. Die zou dit moeten regelen.’ Volgens Pieter Klein moet in de toeslagen-affaire worden onderzocht of betrokken ambtenaren strafrechtelijk aansprakelijk gesteld kunnen worden. Vanuit de Tweede-Kamercommissie Financiën is die vraag al gesteld . ‘En er ligt al een aangifte van een advocaat’, weet hij. ‘Die ambtenaren zijn jarenlang nalatig geweest om onrecht te herstellen.’ Kleinnijenhuis: ‘Je kunt je echt niet voorstellen hoever de dienst is gegaan om over de rug van de burgers zijn eigen falen te verbloemen.’ Klein: ‘Veel ambtenaren hebben hart voor de publieke zaak. Er zijn een paar topambtenaren die een stuitende rol hebben gespeeld en de politiek verzuimde jarenlang in te grijpen.’ *** Tijdlijn aflevering 68 00:00:00 – Intro 00:01:33 – Deel 1 00:26:00 – Deel 2 01:07:26 – Uitro 01:07:52 – Einde Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.